Waarom goede binnenluchtkwaliteit (IAQ) in de gezondheidszorg zo cruciaal is...

Deskundig commentaar

Serkan Keleş, Senior Business Development Engineer, Systemair Turkije, schrijft over de impact die een slechte luchtkwaliteit in ziekenhuizen kan hebben op de gezondheid van patiënten en hoe doordachte ontwerppraktijken en -normen het risico op mogelijk dodelijke infecties beperken.


Infecties in ziekenhuizen zijn een alomtegenwoordige realiteit en gevallen waarin deze infecties tot de dood leiden zijn de ergste nachtmerrie van elke zorginstelling. Ziekenhuizen hebben als hoofddoel het behouden en beschermen van leven. Het is echter niet gemakkelijk voor de mens om altijd dominant te zijn in het omringende universum van microben en virussen, die meesters zijn in mutatie en variatie. Deze infecties kunnen zich vooral voordoen in kritieke ruimten, zoals operatiekamers, intensivecareafdelingen en verpleegafdelingen voor intensieve zorg.

Het kritieke karakter van deze ruimten onderstreept het belang van de mechanische systemen van het ziekenhuis, die veel aandacht moeten besteden aan hygiëne. Dit zou niet mogelijk zijn zonder goed ontworpen airconditioning- en ventilatieoplossingen. Faciliteiten in de gezondheidszorg verschillen echter fundamenteel van andere comforttoepassingen. Ziekenhuizen moeten vanaf het begin hygiënisch zijn, zodra mensen door de hoofdingang lopen, en met deze unieke vereisten moet vanaf de architectonische planningsfasen rekening worden gehouden.

Ten eerste moeten de ruimtes steriel zijn en in zones worden verdeeld. De septische gebieden van ziekenhuizen moeten ook worden geïsoleerd van de andere delen van het ziekenhuis met behulp van bouwmaterialen en apparatuur die volledige dichtheid garandeert.

Deeltjesbeheersing is een andere unieke vereiste voor ziekenhuizen, vooral voor schone ruimten zoals operatiekamers, intensive care units en intensive care verpleegkamers. In deze ruimten moet het concentratieniveau van besmettelijke deeltjes en ziekteverwekkers in de gaten worden gehouden, samen met het turbulentieniveau en de luchtsnelheid.

De operationele procedures van ziekenhuizen zijn ook meer op maat gemaakt. Bepaalde kamers, zoals isolatiekamers of kamers voor septische of aseptische ingrepen, moeten constant onder positieve of negatieve druk worden gehouden ten opzichte van de aangrenzende kamer of gang met een verhoogd of verlaagd luchtvolume.

Gevolgen van slecht ontworpen faciliteiten

Hoewel de ventilatie- en airconditioningsystemen de vereiste frisse lucht, temperatuur en vochtigheidsgraad leveren, zijn er ook gevallen waarin ventilatiesystemen zelf de bron van ziekteverwekkers zijn door een onhygiënisch ontwerp en een verkeerde materiaalkeuze.


Verkeerd ontworpen of geïnstalleerde ventilatiesystemen kunnen micro-organismen en infecties snel naar een groter gebied verspreiden en dodelijke ziekten veroorzaken. Slechte controle over het drukverschil in isolatiekamers of operatiekamers voor septische chirurgie kan bijvoorbeeld leiden tot verdere infecties.

Apparatuur die is geïnstalleerd moet ook op de juiste manier worden bediend. Koelbatterijen bijvoorbeeld, zoals ventilatorconvectoren of VRF-binnenunits, die gebruikt worden om patiëntenkamers te koelen met een luchttemperatuur onder het dauwpunt, kunnen schadelijk zijn omdat het stof dat ze verzamelen vermengd wordt met vocht, wat leidt tot een toename van het aantal ziekteverwekkers.

Om condensatie en besmetting te voorkomen, moet de watertemperatuur die door de ventilatorconvectoren loopt zo hoog mogelijk worden gekozen, zodat de units alleen gevoelige koeling leveren.

Om deze reden zijn zorginstellingen veel strenger dan comforttoepassingen wat betreft de vereisten voor ventilatiesystemen. Ventilatie helpt ook het concentratieniveau van besmettelijke deeltjes onder controle te houden en de verblijfstijd ervan in de lucht te verkorten, waardoor de effecten en de blootstellingstijd van patiënten worden beperkt.

Een overzicht van essentiële en relevante standaarden

We moeten de primaire doelen van mechanische systemen in ziekenhuizen en zorginstellingen in gedachten houden, namelijk:

  • Bescherming van de volksgezondheid

  • Infectiebestrijding

  • Voldoen aan comfortvereisten

  • Verwijdering van thermische belasting

  • Verwijdering van stank en giftige gassen

  • Optimalisatie van energieverbruik

  • Sanitaire behoeften

Daarom dringen we er bij belanghebbenden op aan om de normen en richtlijnen te volgen die op de markt beschikbaar zijn en die als essentieel referentiepunt dienen om te garanderen dat optimale systemen worden geïnstalleerd.

Er zijn wereldwijd verschillende veelgebruikte normen, zoals "DIN 1946-4, Ventilatie in gebouwen en ruimten in de gezondheidszorg", "VDI 6022-1, Hygiëne en hygiëne-inspecties van HVAC-systemen" en "ASHRAE 170, Ventilatie van zorginstellingen".

Deze standaarden bieden

  • complete ventilatiesystemen ontwerpen,

  • regels voor te gebruiken apparatuur, en,

  • een overzicht van toegestane en verboden materiaalkeuzes.

Deze normen helpen ook bij het bepalen van de drukbalans en beperken het concentratieniveau van deeltjes door te verwijzen naar andere normen. Bijvoorbeeld, "ISO 14644-1 Cleanrooms and Associated Controlled Environments - Classification of Air Cleanliness by Particle Concentration" is een van de normen waar DIN 1946-4 naar verwijst. Deze normen worden ook genoemd door certificeringsinstituten voor de certificering van luchtbehandelingskasten, VAV-units en HEPA-filters.

Andere gerelateerde standaarden zijn:

  • VDI 2167, Gebouwinstallaties in ziekenhuizen - Verwarming, ventilatie en airconditioning

  • ÖNORM H 6020, Ventilatie- en luchtbehandelingsinstallaties voor locaties voor medisch gebruik - Ontwerp, constructie, gebruik, onderhoud, technische en hygiëne-inspecties

  • HTM 03-01, Gespecialiseerde ventilatie voor gebouwen in de gezondheidszorg

We mogen de waarde van deze normen niet onderschatten. De specifieke criteria die ze presenteren zijn cruciaal, anders zou de term "hygiëne" subjectief zijn.

Denk eraan: Al deze normen zijn geschreven na slechte, soms zelfs tragische ervaringen, om te voorkomen dat ze opnieuw gebeuren. Blind zijn voor deze erfenis kan alleen maar leiden tot nog meer risico's voor mensenlevens.